“[…]

Pero estábamos no balcón de Lindín. Hai que baixar pola vella calzada, pedra romana, irmá do antergo paso lexionario: o que trouxo a lingua, a lei, o arado, a columna, e quezáis a melanconía virxiliana. E atopámonos logo no Pasatempo; na ponte onde aquela dona    Constanza , que traguía o indulto do Mariscal Pardo de Cela, perdera -por mor dunhas cortesías cuns coengos- a cabeza do terrible señor que "comía máis da mitade do bispado". Este pequeno bairro muiñeiro e panadeiro, pequeña Venecia, illa leda, xa é Mondoñedo. Chámase “Os Muiños”, porque recende a pan que remata de deixar o forno, e porque se escoita cantar de vez a unha fonte e a unha moza.

[…]

Cunqueiro evocou este silencio e este ambiente unha chea de veces, e outros moitos motivos da sua cidade natal. Tamén os viaxes que facía de alí á capital luguesa: "Pra ir do val natío á urbe capitalina —escribíu— tiña que rubir, medindo tres veces o seu van, a Pena da Roca. Desde onde din Prado e os Cornos da Lúa, si volvía a cabeza dexergaba no horizonte unha franxa verdiescura: era a mar. Pero de aquí pra enriba todo era terra, monte avesío, altas xesteiras, camposas arnaces. Non había máis flores que as do toxo". De Abadín, que pousaba a ámbalas beiras da estrada, gostábanlle as cercas de loureiro romano das eiras; cercas fértis en melros e paporroibos. Por veces, nas suas viaxatas, Cunqueiro ollaba, entre as verdes follas latinas, unha brasiña bermella: era o peito agachado do paporroibo. Ao pouco de saír de Abadín, no alto de Castromaior, os ollos abríanselle sobre as chairas, sobre a ancha e fecunda Terrachá. Dexergaba alí unha bidueira, unha lama... Entrando en Villalba, chea de friaxe, sentía como un vóo todo de vencellos, de almea crebada e matacán ferido. A partir da vila toda terra e toda auga corren cara o Miño, solemne déus fluvial noso, de prateada barba. Nos antigos agros de Saavedra, ao pé de Cal   da   Loba -ruina da derradeira rebelión do sangue mariscal- abrolla o centeo nos sulcos iguais. E a seguido está Lugo. […]”. Grial, revista galega de cultura, Nº72 (1981) Francisco Fernández del Riego